خیلی خوب

امروز با بیدل:
"آسمان بیدل ندانم در کجا می‌راندم
این فلاخن می‌زند عمری‌ست از دورم به سنگ" ( بیدل)
شکوه از فلک کجمدار، چرخ گردون وآسمان (سپهر) در شعر پارسی، پیشینه ی درازی دارد.
بسیاری از سخنوران زبان پارسی، شکواییه های شان را با شگرد های متفاوت مفهومی سرداده اند که برای جلوگیری از گپ بسیار،دراین بحث به چند نمونه ی کوتاه از سه شاعر (خیام، حافظ و بیدل) بسنده می کنم:
خیام:
گربرفلکم دست بُدی چون یزدان
"برداشتمی من این فلک را زمیان
و زنو فلک چنان ساختمی
کازاده به کام دل رسیدی آسان"
و یا:
"ای چرخ فلک خرابی از کینه ی تست
بیدادگری شیوه ی دیرینه ی تست"
حافظ:
"آسمان بارِ امانت نتوانست کشید
قرعه ی فال به نام من دیوانه زدند"
و یا:
"چرخِ گردون گردو روزی بر مراد ما نگشت + دایما یکسان نباشد حالِ دوران غم مخور"
بیدل:
"آسمان عمری ست مینای مرا
می‌زند بر سنگ و می‌گوید: خموش"
بازهم از حافظ:
" فلک به مردمِ نادان دهد زمامِ مراد + تو اهلِ دانش و فضلی همین گناهت بس"
با توجه به این نمونه ها و نمونه های متعدد دیگری که در شعر پارسی موجود است، به درستی می توان دریافت که شکوه از فلک، چرخ گردون، آسمان و ... به گونه یی گلایه یی بوده از سرنوشت و وضعیت جبریی که بر انسان تحمیل شده است.
اما بر بنیاد روش ویژه ی بیدل، نگاه این شاعر در گلایه از آسمان – تا حدی – متفاوتتر از سخنوران دیگر است؛ زیرا بیدل در بیت نخستی که آورده شد(آسمان بیدل ندانم درکجامی راندم+این فلاخن می زندعمری ست ازدورم به سنگ) آسمان را به فلاخنی{فلاخن که درزبان شفاهی به آن پلخمان نیزگفته شده} تشبیه می کند که او را عمری است از دور با سنگ حوادث و نا ملایمات آماج قرار می دهد و در دوردست های زنده گی می راندش.
با آن که نوع شکوه ی بیدل به لحاظ مفهومی، زیاد متفاوت با نگاه شاعران دیگر نیست؛ اما روش تشبیه آسمان به فلاخن و تداعی مفهوم سنگ زدن فلاخن بر سرنوشت آدمی در ذهن، بسیار جذاب است. (۱)
پانوشت:
۱ - صایب از استادان دبستان هندی در باره ی فلاخن( سنگ فلاخن) بیت جالبی دارد که حیفم آمد در حاشیه ی بحث آن را نقل نکنم:
نی‌ام سنگِ فلاخن لیک دارم بختِ نا شادی
که برگِرد سر هر کس که گشتم دورم اندازد"

نجیبب بارور
برون بیاورم، این سرپناه کافی نیست
جگر برون کشم این‌بار، آه کافی نیست
به‌خواب دیده‌ام، ابلیس سجده کرد به‌من
برای یوسف این خواب، چاه کافی نیست
«پُل‌صراط» که از موی نازک است، بماند
رسیدنم به‌تو با شاهراه کافی نیست
برای منطق این بحث خنده کم آورد
به‌ ساده‌لوحیِ ما قاه‌قاه کافی نیست
به پیشگاه تو در حشر دوست می‌دارم
دلِ سیاه روم، روسیاه کافی نیست
برای این‌که تهی باشم از تقدس تو
خدای تازه گرفتم، گناه کافی نیست
به سوی هیچ، شتابان کجا روم، تاکی؟
در این مسیر غلط، اشتباه کافی نیست؟
مرا که ریخته‌ام مثل اشک در دل رود
چقدر آب شوم، گریه‌گاه! کافی نیست؟
بیا خدای زمینی، کنار من بنشین
بغل برای من آور، نگاه کافی نیست
به جای نور، خودت را بتاب در چشمم
برای شب‌زدگان قرص ماه کافی نیست
به چشم‌های تو وابسته است بودن من
گهی نگاه تو کافیست، گاه کافی نیست

پسته بی مغز چون لب واکند رسوا شود.
متشکرم از شما فاخر عزیز

قابل تحسین است.

درود بر شاهپور عزیز
احسنت

درود بر شاهپور عزیز
مطلب زیبایی است ولی کامل نیومد